تحلیل و  بررسی مسائل مربوط به ازدواج و خانواده

          عنوان مقاله :  معيارهاي گزينش همسر در اسلام     (امير ملک محمودي)
 

 

روان شناسان و متخصصان خانواده معتقدند: «هر اندازه زن و مرد قبل از ازدواج اطلاعات صحيح‏تر و دقيق‏تري نسبت‏به يکديگر داشته باشند، بهتر مي‏توانند موفقيت و يا شکست زناشويي خود را پيش‏بيني کنند .»

مطالعات نشان مي‏دهد که افراد تمايل دارند، همسراني مشابه خود برگزينند . شاخصهاي اين تشابه عمدتا اعتقادات مذهبي، تحصيلي، فرهنگي، خانوادگي، اقتصادي و اجتماعي مي‏باشد . اين گونه افراد زندگي را تقريبا مشابه هم تعريف مي‏کنند و اهداف و رؤياهاي آنان نيز به يکديگر نزديک‏تر است .

عوامل فرهنگي يکي از شاخصهاي مهمي است که يک زوج را به يکديگر نزديک مي‏کند . زمينه‏هاي فرهنگي روابط بين آن دو را خلاق، جالب و پوياتر مي‏نمايد . هر اندازه فرد با همسر خود وجوه اشتراک فرهنگي بيشتري داشته باشد، براي سازگاري با او آماده‏تر و با اختلافات کمتري مواجه مي‏شود .

هر ازدواجي، اگر از ابعاد گوناگون مورد توجه قرار گيرد، ازدواج مرکبي است; زيرا علي‏رغم تلاش طرفين در انتخاب همسري با تشابهات بيشتر ذاتي و اکتسابي، باز هم زن و مرد تفاوت‏هاي بسيار چشمگيري با يکديگر خواهند داشت . بنابراين آنان بايد ياد بگيرند که با اين تفاوت‏ها زندگي کنند و با حل و فصل تفاوتها و رسيدن به تفاهم در زندگي مشترک، ثمره اين پيوند مقدس يک ازدواج شاد و رضايت‏بخش باشد .

برخي از ويژگي‏ها مانند مسؤوليت پذيري بايد بين زن و مرد مشترک باشد . تحقيقات در زمينه مقايسه گروهي از زوجهاي طلاق گرفته و زوج‏هاي خوشبخت نشان مي‏دهد که ارزيابي زوجهاي خوشبخت و سازگار از مسؤوليت‏پذيري، بيشتر از زوج‏هاي سازش نيافته و جدا شده است .

هم چنين پژوهش‏ها نشان مي‏دهد که تا حدود زيادي خوشبختي و بدبختي زن و مرد را از ابتداي زندگي مشترکشان مي‏توان پيشگويي کرد و به بيان ديگر بسياري از مشکلات آنها قابل پيشگيري خواهد بود . به همين جهت، امروزه آموزش پيش از ازدواج زوجهاي جوان، يک ضرورت مسلم تلقي مي‏شود . هر اندازه دختر و پسر اطلاعات بيشتري در جهت‏شناخت‏خود و همسر آينده‏شان داشته باشند و ملاکهاي معقول‏تري را براي انتخاب همسر در نظر بگيرند، در زندگي زناشويي خود با مشکلات و ناسازگاريهاي کمتري مواجه خواهند بود .

جوانان عزيز بايد توجه داشته باشند که خانواده، به مثابه دژي استوار و نهادي مقدس، بيشترين مسؤوليت را در رشد و تحول، تربيت و تعالي و سعادت وجود انسان بر عهده دارد .

خانواده، کانوني است که در آن ارزش‏هاي اخلاقي، باورهاي ديني و معيارهاي اجتماعي از نسلي به نسل ديگر انتقال مي‏يابد و زمينه رشد عاطفي و تربيت اخلاقي اعضاي خانواده فراهم مي‏گردد .

خانواده، اصلي‏ترين و حياتي‏ترين ستون سلامت و امنيت اجتماعي است . در نظام الهي، هدف اصلي ازدواج رسيدن به آرامش روان و آسايش خاطر، پيمودن طريق رشد، نيل به کمال انسان و تقرب به ذات حق است .

خداوند سبحان مي‏فرمايد: «هو الذي خلقکم من نفس واحدة و جعل منها زوجها ليسکن اليها . . .» ; (2) او خدايي است که همه شما را از يک فرد آفريد، و همسرش را نيز از جنس او قرار داد، تا در کنار او بياسايد . . . .

بايد دقت داشت که ازدواج، امري است‏بسيار مهم و سرنوشت‏ساز و کاميابي يا شکست در آن، در زندگي آينده بسيار تاثير دارد . همسر خوب و هم کفو و متناسب، زندگي را قرين آرامش و آسايش مي‏کند . چون مهمترين تکليف و توان «زن‏» ، به عنوان ستون اصلي خيمه خانواده، «آرامشگري‏» است و زمينه را براي پرورش استعدادهاي دروني و ترقي و تعالي فراهم مي‏سازد و بر عکس، شکست در ازدواج و انتخاب همسر، موجب ياس، افسردگي، شکست، دلسردي، پيري زودرس و . . . مي‏شود و استعدادهاي دروني را از حرکت و تکامل باز مي‏دارد .

در اين نوشتار سعي شده، اصولي‏ترين معيارها و ملاک‏هاي انتخاب همسر شايسته، به جوانان عزيز معرفي شود تا به گونه‏اي همسر برگزينند که با يکديگر «همتا» و «متناسب‏» باشند، تا در زندگي مشترک، روابط في ما بين همسران بهتر، سالم‏تر، پرجاذبه‏تر، شيرين‏تر و با صفاتر گردد .

بزرگان و رهبران ديني ما، صاحب‏نظران، روان شناسان، متخصصان خانواده، شرايط و ملاکها و ويژگيهايي را براي ازدواج موفق توصيه مي‏کنند . اين توصيه‏ها را مي‏توان به دو دسته تقسيم کرد:

الف . شرايط و ويژگي‏هاي فردي
اولين مسائل مطرح در ازدواج، زمان و سن مناسب و ميزان رشد فرد براي ازدواج است . در اين رابطه، سه شرط اساسي را به اختصار مي‏توان نام برد:

1 . بلوغ جسماني، رواني، عاطفي، اجتماعي، اخلاقي، اقتصادي، ذهني، فرهنگي و آرماني .

2 . داشتن هدف و انگيزه براي ازدواج .

3 . داشتن اطلاعات لازم در مورد انتظارات، تکاليف و وظايف در زندگي زناشويي .

ب . معيارها و ملاکهاي ازدواج
هر اندازه دختر و پسر از نظر ويژگي‏هاي گوناگون نزديک‏تر باشند، ترکيب آن دو در زندگي زناشويي استوارتر و عميق‏تر خواهد بود . اين مجموعه ويژگي‏ها در منابع اسلامي با عنوان «اصول کفويت و همانندي‏» عنوان شده است که در ابعاد گوناگون چون: ايمان و دينداري، اخلاق نيک، اصالت‏خانوادگي، عقل و هوش، جمال و زيبايي، تناسب سني، شغل زوجين، سلامت از اعتياد، دوشيزه بودن و . . . از آنها ياد شده است و در اين فصل، به صورت اجمال به برخي از اين ويژگي‏ها و معيارها اشاره خواهد شد که عبارتند از:

1 . ايمان و دينداري
پايبندي به ارزشهاي ديني و در جامعه ما به «اصول و آيين مقدس اسلام‏» ، بدون شک، يکي از عوامل مهم خوشبختي در زندگي زناشويي است . دين به عنوان يک عامل دروني، افراد را از ارتکاب به اعمال خلاف انساني باز مي‏دارد . علاوه بر اين زن و مرد با ايمان وتقوي، از هر جهت‏براي تربيت فرزندان صالح شايسته‏تر هستند .

بدون ترديد از مهم‏ترين عوامل پيوند پايدار و ازدواج موفق و زندگي آرام، همسويي بينش‏ها و باورهاي ديني و پايبندي عملي زوجين به ارزشها و معارف الهي است . بر همين اساس، پسران و دختران خداباور و پاک انديش در آرزوي داشتن همسري مؤمن و نيک سيرت و عامل به ارزشهاي قرآني هستند . چنين گرايشي در امر ازدواج، برخاسته از نهاد پاک و فطرت کمال جوي انسان است و خداوند متعال بهترين ازدواج را وصلت پاکان و متقيان با يکديگر مي‏داند و مي‏فرمايد: «. . . و الطيبات للطيبين و الطيبون للطيبات . . .»; (3) زنان پاک از آن مردان پاک و مردان پاک از آن زنان پاکند . . . .

و در همين رابطه پيامبر اکرم (صلي‏الله‏عليه‏وآله) مي‏فرمايند: «من تزوجها لدينها جمع الله له ذلک‏»; (4) کسي که به خاطر دين و ايمان زني، با او ازدواج کند، خداوند همه دنيايش را براي او فراهم مي‏کند .

عفت و پاکدامني، امانتداري، وفاي به عهد، تقيد به امر به معروف و نهي از منکر، رعايت‏حقوق ديگران، اجتناب از ظلم و تعدي، حجاب و دوري از نامحرم، نجابت و حيا از جمله صفاتي است که مي‏تواند دليل روشني در ديانت هر شخص باشد .

اهميت و ضرورت دينداري در انتخاب همسر بدين جهت مي‏باشد که، دو همسر مي‏خواهند يک عمر با هم زندگي کنند . آن‏ها تحت تاثير عقايد، افکار، باورها، رفتار، کردار، گفتار يکديگر قرار خواهند گرفت . همسر ديندار، همسرش را به خدا باوري و خدا ترسي، تقوا، اخلاق نيک، عمل صالح، و ترک گناه تشويق و ترغيب مي‏کند و در پيمودن راه سعادت و خوشبختي، يار و مددکارش خواهد بود و اسباب نيک بختي و کمال او را فراهم خواهد ساخت . بر عکس، يک همسر بي ايمان، همسرش را به گناه و بدبختي خواهد کشيد .

2 . اصالت‏خانوادگي:
اصالت و شرافت‏خانوادگي دختر و پسر، يکي از اساسي‏ترين ملاک‏هاي ازدواج، به ويژه در جامعه اسلامي ماست . کلمه اصالت از اصل گرفته شده و اصل به معناي ريشه آمده است . يعني دختر و پسر از خانواده‏هايي باشند که داراي اصل و ريشه هستند .

شناخت‏خصوصيات و وضعيت تربيتي و فرهنگي خانواده همسر آينده، در ايجاد تفاهم بين پسر و دختر در زندگي، نقش اساسي را ايفا مي‏کند و مي‏تواند ملاک قابل اعتمادي براي چگونگي نحوه تربيت فرزندان و ارتباطات متقابل در زندگي زناشويي تلقي شود . (5)

توصيه‏هاي اسلام در اين زمينه آن است که تا حدامکان، خانواده همسر پاک و عفيف باشند; زيرا اخلاق و رفتار خانواده، جنبه‏هاي عقلي آن از لحاظ هوشمندي و کودني و زمينه‏هاي اعتقادي آن، در زندگي جديد و نسل، اثر مي‏گذارد . نطفه، ماده اوليه تشکيل دهنده جنين از جنبه‏ها و خصايص وراثتي والدين و حتي اجدادشان متاثر است . اگر آن‏ها ناسالم باشند، اميدي به اصلاح فرزند نيست; مگر در مواردي بسيار نادر .

پيامبر اکرم (صلي‏الله‏عليه‏وآله) در اين‏باره مي‏فرمايند: «تزوجوا في الحجر الصالح فان العرق دساس‏» ; (6) با خانواده خوب و شايسته وصلت کنيد; زيرا خون اثر دارد .

و در جاي ديگر مي‏فرمايند: «تخيروا النطفکم فانکحوا الاکفاء و انکحوا اليهم‏» ; (7) براي نطفه‏هاي خود گزينش کنيد و با کساني که همتاي شما هستند، ازدواج نماييد .

و باز درباره اهميت همين موضوع فرموده‏اند: «تخيروا لنطفکم فان النساء يلدن اشباه اخوانهن و اخواتهن‏»; (8) براي نطفه‏هاي خود گزينش کنيد; زيرا زنان بچه‏هايي همانند برادران و خواهران خود به دنيا مي‏آورند .

دختر و پسر بايد در خانواده‏هايي رشد يافته باشند که پدر و مادري عاقل و دلسوز، با همه وجود در رشد و تعالي فرزند کوشيده باشند . بر خلاف خانواده‏هايي که زن و شوهر، فرزندان را به حال خود رها کرده و به دنبال هوا و هوس‏هاي خود هستند و يا اين که در کانون خانوادگي آنها بويي از محبت و احترام و تکريم شخصيت ديگران استشمام نمي‏شود .

بنابراين، دختر و پسري که درصدد انتخاب همسر هستند، بايد سعي کنند حتي المقدور با خانواده‏هايي شريف و اصيل وصلت نمايند و از ازدواج با خانواده‏هاي پست و فرومايه جدا اجتناب نمايند; چرا که غالبا با مشکلاتي مواجه خواهند شد . در خانواده‏هاي اصيل، پدران و مادران کوشيده‏اند از نظر اخلاقي و رفتاري براي فرزندان خود نمونه و الگو باشند و بدون ترديد پدر و مادر صالح از نظر ارثي نيز سرمايه‏هاي بس گرانبهايي را به فرزندان خود انتقال مي‏دهند . دختر و پسري که در يک خانواده اصيل رشد مي‏يابند، سجاياي اخلاقي را از پدر و مادر خود به ارث مي‏برند و در برخورد با دشواريها و سختيهاي زندگي، هرگز از جاده درستي و راستي خارج نمي‏شوند . به عبارت ديگر، پاي‏بندي به آبرو و حيثيت، آنان را از انحراف باز مي‏دارد .

پس در مساله انتخاب همسر، ازدواج با يک فرد، يعني پيوند با يک خانواده و فاميل و نسل; زيرا:

- اين فرد جزيي از آن خانواده مي‏باشد و مانند يک شاخه از ريشه‏هاي همان درخت تغذيه کرده است .

- با تشکيل خانواده، يک عمر بايد با خانواده طرفين رفت و آمد و معاشرت داشت .

خوب و بد بودن خانواده‏ها در اجتماع، در زندگي مشترک فرزندانشان نيز تاثير دارد .

- صفات و خصوصيات آنان نيز در فرزندان مؤثر است .

- از نظر ايمان و تقوا و ساير جنبه‏هاي اخلاقي و فرهنگي مي‏توانند در رفتار، کردار و گفتار فرزندان تاثير بگذارند و . . . .

3 . اخلاق نيک
اخلاق نيک، يعني صفات و خلق و خوهاي پسنديده، در نظر عقل سليم و شرع مقدس . زندگي زن و مرد در محيط خانوادگي احتياج به اخلاق دارد; زيرا تنها در پرتو قانون نمي‏توان زندگي کرد وهمه انبيا نيز به خاطر زنده کردن اصول اخلاقي مبعوث شده‏اند .

پيامبر اسلام (صلي‏الله‏عليه‏وآله) مي‏فرمايند: «انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق‏» ; (9) همانا برانگيخته شدم تا مکارم اخلاق را بين مردم زنده کنم .

اخلاق نيک و جاذبه‏هاي رفتاري پسر و دختري که مي‏خواهند «زندگي مشترکي‏» را شروع کنند، يعني اين که، در کانون گرم خانواده هر دو بايد اصول اخلاقي را رعايت کنند و آن اصول عبارتند از: جذابيت‏هاي بصري و گيرايي کلامي، نحوه حشر و نشر اجتماعي، برخوردها و رفتارها در شرايط و موقعيت‏هاي گوناگون، توجه به نظافت و بهداشت فردي و پاکيزگي و تميزي منزل، نحوه غذا خوردن، خوابيدن، آراستگي ظاهر، در نگاه کردن در هنگام سخن گفتن با همديگر، در ابراز لطف و محبت، در هديه دادن وهديه گرفتن، در مهماني‏ها و پذيرايي‏ها، در جشن‏ها و ترحيم‏ها، در سفرها و گشت وگذارها، در خريدها و داد و ستدها، تقدم در سلام کردن واحوال‏پرسي با زيباترين کلام‏ها و واژه‏ها، در ابراز دوستي و عشق و علاقه نسبت‏به همديگر، در وقت‏شناسي و وفاي به عهد، در اقامه نماز و روزه گرفتن، در معاشرت با اهل فضل و معرفت والگوهاي مطلوب رفتاري و . . . خلاصه در همه رفتارهاي نيک شخصي، خانوادگي، شغلي و اجتماعي همسران، يعني مجموعه آن چه از انسان سر مي‏زند و نسبتا پايدار و قابل مشاهده است، مي‏تواند از مهم‏ترين جاذبه‏هاي زندگي مشترک و يا خداي ناکرده از عوامل زمينه ساز سردي‏ها، بي‏تفاوتي‏ها و بعضا جدايي‏ها باشد .

پيامبر اسلام حضرت محمد مصطفي (صلي‏الله‏عليه‏وآله) مي‏فرمايند: «اذا جاءکم من ترضون دينه و امانته يخطب (اليکم) فزوجوه . . .»; (10) هر گاه کسي به خواستگاري نزد شما آمد و دينداري و امانتداري (اخلاق) او را پسنديديد، به او زن بدهيد . . . .

4 . عقل و هوش
بعد از دينداري، اصالت‏خانوادگي و اخلاق نيک، «عقل و هوش‏» از مهم‏ترين شرايط يک همسر خوب محسوب مي‏شود . تدبير امور زندگي و پيمودن راه سعادت و درستکاري و برطرف نمودن مشکلات زندگي مشترک کار ساده‏اي نيست .

طبق بررسي‏ها و مطالعات آسيب‏شناسي خانواده، اصلي‏ترين علت کشاکش‏هاي خانوادگي، سردي‏ها و بي رغبتي‏ها، اخم‏ها و قهرها، بي‏تفاوتي‏ها و افسردگي‏ها، بدزباني‏ها و تندي‏ها، طردها و خانه گريزي‏ها، اضطرابها و پريشانيها، گاه اختلالات رواني، برخي آسيب پذيري‏هاي رفتاري و کژروي‏هاي اجتماعي «همسران‏» و سرانجام طلاق‏ها و جداييها و ريشه اصلي همه اختلافات زناشويي، عدم تناسب در «عقل و هوش‏» بين زن و شوهر مي‏باشد .

لذا با توجه به مشخصات افراد از نظر عقل و هوش، بايد جوانان در انتخاب همسر، کسي را به عنوان همسر در زندگي مشترک خود انتخاب کنند که با همديگر تناسب داشته باشند تا بعدها دچار مشکلات نشوند . امام علي (عليه‏السلام) مي‏فرمايد: «اياکم و تزويج الحمقاء فان صحبتها بلاء و ولدها ضياع‏»; (11) بپرهيزيد از ازدواج با احمق! زيرا مصاحبت و زندگي با او بلاست و فرزندانش نيز تباه مي‏شوند .

و در همين باره امام صادق مي‏فرمايد: «عقل چيزي است که خداوند رحمان به وسيله آن پرستش و عبادت مي‏شود و بهشت‏به وسيله آن به دست مي‏آيد. (12)

5 - جمال و زيبايي
يکي از عواملي که در ازدواج نقش مهمي دارد، قيافه ظاهري و وضع جسماني همسر مي‏باشد و ليکن در اين مبنا امور زير را در نظر بگيريد:

1 . گرچه زيبايي ظاهر و تناسب اندام را در انتخاب همسر نمي‏توان ناديده گرفت، اما اين مساله نبايد به عنوان بزرگ‏ترين هدف و معيار و ملاک ازدواج محسوب شود، بطوري که ديگر معيارها را تحت الشعاع قرار دهد، بلکه هنگام انتخاب همسر بايد هر دو بعد زيبايي (زيبايي صوري و ظاهري يا تناسب اندام) و (زيبايي باطني يا معنوي و فرهنگي، مانند ايمان، تقوا، حيا، عفت، هوش و استعداد، نجابت و اصالت‏خانوادگي و . .). ترکيب شود و به همه آنها اصالت داده شود که در اين صورت زندگي مشترک، يک عمر گلستان مي‏شود .

زيبايي ظاهري بايد در کنار ديگر صفات و معيارها، مورد توجه و بررسي قرار گيرد; نه به طور مستقل . زيبايي و تناسب اندام بدون تدين و شرافت‏خانوادگي و . . . ، آفتي است‏خطرناک و بلايي است رسواگر که اگر بر مبناي ارزشهاي الهي پيوند نخورد، به زودي ناپايدار خواهد بود .

پيامبر اکرم (صلي‏الله‏عليه‏وآله) مي‏فرمايند: «من تزوج امراة . . . لجمالها، راي فيها ما يکره‏»; (13) کسي که (فقط) به خاطر زيبايي زني با او ازدواج کند، در او امور ناخوشايند خواهد ديد .

و باز فرمودند: «اياکم و خضراءالدمن‏» ، قيل: «يا رسول الله و ما خضراء الدمن؟» قال: «المراة الحسناء في منبت السوء»; (14) از خضراء الدمن (گياه روييده در خرابه) بپرهيزيد . گفته شد: اي رسول خدا! خضراءالدمن چيست؟ فرمود: زن زيبارويي که در خانواده‏اي فاسد رشد کرده است .

2 . گر چه زيبايي (ظاهري، معنوي، فرهنگي و . .). امري است پسنديده و نيکو و در انتخاب همسر بايد مورد توجه قرار گيرد، ليکن نبايد از حد معمول تجاوز کند و به صورت «مشکل پسندي‏» درآيد و انسان را از ازدواج به موقع باز دارد، بلکه اگر از زيبايي نسبي برخوردار بودند و دين و اخلاق همديگر را قبول داشتند، بهتر است‏بعد از تحقيقات و شناخت کافي (در همه زمينه‏ها) از همديگر، با توکل بر خداوند و راهنمايي و ارشاد والدين، با همسر مورد نظر ازدواج نمايند و مطمئن باشند که عقل و ايمان و اخلاق نيک و خانواده اصيل و با شرافت، بسياري از کمبودها را جبران مي‏کند .

3 . بهتر است پسر و دختر در مراسم خواستگاري، با اجازه و رضايت والدين، همديگر را ببينند و واقعيت‏ها را به همديگر بگويند . براي شناخت لازم و تشخيص جمال و زيبايي دختر مورد نظر، خوب است پسر، مادر يا خواهر و يا يکي از خويشان نزديک و مورد اعتماد را براي ديدن انتخاب کند و بفرستد تا زن مورد نظر را خوب ببينند و خصوصياتش را براي او توضيح دهند .

حضرت امام خميني (ره) مي‏فرمايند: «هر يک از زوجين مي‏توانند (در مراسم خواستگاري) مستقيما از يکديگر درباره هم تحقيق کنند، مشروط به آنکه اين تحقيق مستلزم حرام نباشد . هر يک از زوجين مي‏توانند بدن ديگري را با شرايط زير به منظور تحقيق ببينند: 1 . نگاه به قصد لذت و ريبه نباشد . 2 . ازدواج متوقف بر اين نگاه باشد . 3 . مانعي از ازدواج اين دو در ميان نباشد . . . 4 . بهتر است اين ديدن از روي لباس نازک باشد . 5 . بايد اين نگاه آخرين تحقيقي باشد که هر يک از زوجين انجام مي‏دهند و . . . .» (15)

بنابراين، صحبت کردن آنها به قصد لذت، يا خلوت کردن آنها در محيط بسته و يا نگاه کردن به قصد لذت و يا لمس کردن يکديگر حرام است و بايد از آن اجتناب کنند .

6 . تناسب سني
توجه به تناسب سني و جسمي مساله مهمي در زناشويي است و در اين زمينه، بايد تناسبي باشد تا منجر به عواقب تلخ نگردد . سن پسر و دختر در ازدواج از دو نظر داراي اهميت است:

1 . جنبه رواني: انسان در فرآيند رشد از نظر رواني، در سنين مختلف، داراي ويژگي‏هاي متفاوت مي‏باشد .

2 . جنبه فيزيولوژيکي: علاوه بر جنبه‏هاي رواني، ارضاي غرايز جنسي خود مساله مهمي است .

سن ازدواج در شرايط جغرافيايي و اقليمي مختلف، متفاوت است . معمولا در مناطق گرم، سن بلوغ و ازدواج پايين‏تر از مناطق سرد و کوهستاني است . مهم نيست که فرد در چه سني بالغ مي‏شود، آن چه مهم است، اين است که دختر و پسر احساس کنند که از نظر فيزيولوژيکي و رواني نياز به ازدواج دارند . تشخيص زمان مناسب ازدواج و فاصله سني زوجين از سوي پسر و دختر تازه بالغ مشکل است . در اين مورد، استفاده از راهنمايي‏هاي پدران و مادران و مشاوران خانواده ضرورت دارد .

معمولا چون دختران از نظر رشد بدني و رواني از پسران جلوتر مي‏باشند و رشد آنان سريعتر است و زودتر به سن تکليف شرعي و بلوغ بدني مي‏رسند، آمادگي بيشتري براي انتخاب همسر و شروع زندگي زناشويي را دارند .

در روايات اسلامي، راجع به سن ازدواج و فاصله سني زن و شوهر، اشاره به موضوع بلوغ شده که طرفين در سنين پايين، يعني اوايل بلوغ، ازدواج کنند و به همين علت در اسلام سن تکليف شرعي دختران 9 سال تمام قمري و پسران 15 سال تمام قمري مي‏باشد وتفاوت سن دختر و پسر (در ازدواج) با در نظر گرفتن موقعيت جغرافيايي و عوامل فرهنگي متفاوت است .

با توجه به تحقيقات انجام شده و بلوغ زودرس، در بعضي مناطق و موقعيت‏هاي مختلف جغرافيايي، فرهنگي، اقتصادي و . . . ، بهترين سن ازدواج براي دختر خانم‏ها 16 الي 20 سالگي و براي پسرها 18 الي 23 سالگي مي‏تواند باشد و مناسب‏ترين فاصله سني، پسر و دختر در ازدواج بين 1 الي 5 سال مي‏باشد و اگر هم، سن آنها مساوي باشد و يا اين که دختر خانم چند سال از پسر بزرگتر باشد، اشکالي ندارد . لکن فاصله سني (بين 1 الي 5 سال) از نظر روان‏شناسي و فيزيولوژي ارجحيت دارد . و اين تفاوت بدين جهت است که زن‏ها در اثر بارداري و زايمان و شير دادن به کودک، غالبا از مردها زودتر پير و شکسته مي‏شوند و طراوت و شادابي خود را از دست مي‏دهند . زن اگر چند سالي از شوهر کوچکتر باشد، مدت بيشتري مي‏تواند نظر شوهر را به خود جلب کند و تمايلات روحي، رواني و جنسي او را ارضاء نمايد; در نتيجه، براي هميشه صلح، صفا، دوستي، عشق و محبت در کانون گرم خانوادگي آنان حاکم خواهد شد .

7 . شغل و ازدواج
يکي از عواملي که در انتخاب همسر بايد مورد توجه قرار گيرد، نوع شغل پسر و دختر مي‏باشد . در مورد شغل شوهر آن چه مهم است، تامين نظر دختر است و بالعکس . در واقع مي‏توان گفت که در گزينش همسر، در رابطه با شغل، موارد زير بايد از طرف هر يک از زوجين مورد توجه قرار گيرد:

1 . نوع شغل، 2 . محل شغل، 3 . سطح شغل، 4 . ميزان درآمد .

هر مردي بايد در اجتماع; به کار مشروع و مورد علاقه‏اش اشتغال داشته باشد . هم به جامعه خدمت کند، هم مخارج خود و خانواده‏اش را تامين نمايد و اسلام نيز مردم را به جديت و تلاش و کار ترغيب نموده و در اين باره امام سجاد (عليه‏السلام) مي‏فرمايند: «ان ارضاکم عند الله اسبغکم علي عياله‏» ; (16) خداوند از آن کس خشنودتر است، که خانواده خود را بيشتر در رفاه و نعمت قرار دهد .

جامعه، مانند يک ارگانيسم (17) (Organism)) است و براي اين که اجتماع انسان‏ها اداره شود، بايد هر کسي شغلي بپذيرد و در انجام آن جديت و تلاش کند .

جامعه به پزشک، روحاني، مهندس، کشاورز، صنعت‏گر، معلم، تاجر، کارمند، راننده، نانوا، کارگر، کارفرما، پاسبان و ديگر مشاغل اجتماعي نياز دارد . جوانان عزيز بايد توجه داشته باشند که هر شغلي يک ويژگي خاص خود را دارد . بعضي شغل‏ها پر درآمد، بعضي کم درآمدند . لازمه بعضي شغل‏ها مسافرتهاي طولاني و دوري از خانواده، بعضي شغل‏ها شب‏بيداري و . . . است، بنابراين، پسر و دختر قبل ازدواج، بايد درباره شغل همسر آينده خود، خوب بينديشند و تحقيق کنند . اگر ديدند مي‏تواند با لوازم و آثار شغل او بسازند، ازدواج را بپذيرند و تصميم بگيرند که خودشان را با وضع موجود تطبيق دهند و گر نه در آينده چيزي جز اسباب زحمت، دردسر، ناراحتي براي خود، همسر و فرزندان فراهم نخواهند ساخت .

ادامه دارد . . .

پي‏نوشت‏ها:

1) تلخيص از کتاب راهنماي ازدواج، نوشته امير ملک محمودي .

2) اعراف، 189 .

3) نور، 26 .

4) وسائل‏الشيعه، ج 20، باب 14، ص 51 .

5) جهت مطالعه بيشتر در اين زمينه مي‏توانيد به کتب روان‏شناسي رشد و روان‏شناسي تربيتي، بحث وراثت مراجعه نماييد .

6) ترجمه ميزان الحکمه، ج 5، ص 2258، ح 7848 .

7) همان، ح 7849 .

8) همان، ح 7850 .

9) سفينة‏البحار، ج 1، ص 411 و کتاب فلسفه اخلاق شهيد مطهري، ص 20 .

10) ترجمه ميزان الحکمه، ج 5، ص 2256، ح 7837 .

11) وسائل الشيعه، ج 20، ص 84، ح 25094 .

12) اصول کافي، ج 1، کتاب العقل و الجهل، حديث‏شماره 3 .

13) وسائل الشيعه، ج 20، ص 51، ح 25008 .

14) ترجمه ميزان الحکمه، ج 5، ص 2260، ح 7858 .

15) تحريرالوسيله حضرت امام خميني (ره)، کتاب نکاح، مساله 28 .

16) ترجمه ميزان الحکمه، ج 5، ص 2270، ح 7909 .

17) ارگانيسم در لغت‏يعني اندام، پيکر و در اصطلاح جامعه شناسان، جامعه را به يک ارگانيسم (موجود زنده) تشبيه مي‏کنند . مثلا همان‏طوري که بدن از سلولها و اجزاي به هم پيوسته مانند سر، اندامها، قلب و . . . تشکيل مي‏شود و هر يک از اجزاء داراي کارکردي هستند که نتيجه معيني براي کل ارگانيسم دارند، اجتماع‏نيز از افراد تشکيل مي‏شود که افراد به هم وابسته‏اند و نياز به همديگر دارند .

 


 منبع مقاله :  مجله یاس