|
پاسخ :
مجتهد» كارشناس دين است و نه چيزى را از نزد خود حلال مىكند و نه حرام.
البته اين اختيار را خداوند به پيامبر (ص) و ائمه (ع) نيز نداده
است:/ وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْىٌ
يُوحى،(1). اين آيه درباره رسول مكرم اسلام (ص) است كه آن حضرت
هرگز بر اساس خواستههاى نفسانى خود، سخن نمىگويد بلكه اين سخنان،
وحى الهى است كه به آن حضرت القا مىشود. نكته ديگر آن كه براى
دريافت احكام الهى، رجوع به قرآن كفايت نمىكند. اين منطق غير قابل
پذيرش و محكوم است زيرا اولًا در قرآن جزئيات و تفصيل بديهىترين
احكام دينى (مانند نماز و روزه) نيامده است. اين كه نماز چند ركعت
است، چگونه بايد خواند و ساير شرايط آن در كجاى قرآن بيان شده است؟
ثانياً خداوند خواسته كه علاوه بر قرآن، به مفسران آن يعنى اهل بيت
پيامبر (ص) براى دريافت و فهم اين مسائل نيز، رجوع شود. ثالثاً به
اتفاق شيعه و سنى، پيامبر اكرم (ص)، در حديث متواتر «ثقلين» شرط
نجات از انحرافات را تمسّك به قرآن و عترت دانسته است. از اين رو
بايد علاوه بر قرآن، به روايات نقل شده در اين موضوع نيز رجوع
گردد. علاوه بر آن كه آيات در مورد حجاب، منحصر به آنچه كه شما ذكر
كرديد نيست، بلكه در آيات ديگر، به ابعاد مختلف آن نيز اشاره شده
است. 1. خداوند متعال در سوره «نور»، آيه 31، مىفرمايد: «اى
پيامبر به زنان با ايمان بگو روسرىهاى خود را بر سينه خود افكنند
[تا گردن و سينه با آن پوشانده شود] (/ وَ لْيَضْرِبْنَ
بِخُمُرِهِنَّ عَلى جُيُوبِهِنَ/). «خمر» جمع خمار است و خمار به
معناى وسيله و پوششى است كه با آن سر خود را مىپوشانند،(2). يعنى،
همان روسرى و مقنعه. آيا با روسرى، بينى و يا گردن و سينه خود را
مىپوشانند و يا موى خود را؟ بلكه همان طور كه مفسران سنى و شيعه
بيان كردهاند و شأن نزول آيات، آن را تاييد مىكند، زنان عرب قبل
از نزول آيه، اطراف روسرى خود را به شانهها يا پشت سر مىافكندند،
به طورى كه گردن و كمى از سينه آنان نمايان مىشد. از اين رو قرآن
دستور مىدهد كه به گونهاى روسرى را بر سر خود بيندازيد كه كاملًا
بدن شما پوشيده باشد (تعبير «ضرب» با «على» به معناى القا و افكندن
با شدّت است و اين تعبير تأكيد بر پوشش كامل است). يكى از محققان
گويد: در اين آيه سخن از پوشش سر نكرده است، اما اين امرى طبيعى
است چرا كه اين مسأله مسلّم و مفروغ عنه بود و كسى در آن ترديدى
نداشت. زنان عرب قبل از اين آيات نيز سر خود را مىپوشاندند و
اصلًا معناى روسرى و خمار اين است و لذا نيازى به بيان و توضيح
نداشت،(3). 2. در روايتى كه از امامان معصوم (ع) در تفسير اين آيه
وارد شده است و نيز طبق بيان مفسران صدر اسلام (مانند ابن عباس و)
مقصود اين است كه زنان بايد موهاى خود را بپوشانند. علاوه بر آن كه
روسرىها را به گونهاى بپوشانند كه به پشت سر خود نيز نيفكنند تا
گردن و سينههايشان پيدا باشد و تنها مواضعى از بدن زن- كه ديدن
غير گناه آلود آن براى بيگانگان (نامحرم) جايز است- پوشيده نباشد.
براى مرد نگاه به صورت و دستهاى زنان تا مچ اشكال ندارد، البته به
شرط اين كه به قصد تلذّذ نگاه نكند و ريبه (خوف از اين كه به خاطر
نگاه شهوانى و تحريكآميز باشد و او را به فتنه اندازد) نباشد، و
گرنه هم بر مرد حرام است به اين مواضع نگاه كند و هم بر زن واجب
است آنها را بپوشاند،(4). 3. در آيه 60 سوره نور فقط به زنان
سالمند- كه از جهت مسائل نكاح و مسائل شهوانى از كار افتادهاند-
اجازه داده شده كه لباسهاى رويين خود را بر زمين گذارند. البته به
شرط اين كه در برابر مردم خودآرايى نكنند، در عين حال هم از نظر
مفسران و هم بر اساس روايات وارده از ائمه معصومين (ع)، مقصود جواز
كشف حجاب فقط در خصوص روسرى و چادر است. پس مورد استثنا نيز بيانگر
اين است كه در حكم اصلى، پوشش سر و گردن و سينه مورد نظر بوده است.
4. در مورد جلباب نيز، يك پوشش شبيه چادر (بلندتر، بزرگتر و
كاملتر از روسرى و خمار)، مورد نظر است. چنانكه با مراجعه به
كتابهاى تفسير و لغت آشكار مىشود.
براى اطلاع بيشتر: ر. ك: 1. كتابهاى تفسير قرآن مانند: مجمع البيان اثر
طبرسى الميزان، اثر علامه طباطبائى نمونه اثر مكارم شيرازى و
همكاران كشاف اثر زمخشرى التفسير الكبير، اثر فخر رازى الصافى اثر
مولى محسن فيض كاشانى. 2. كتابهاى لغت به ويژه لغات قرآنى مانند
المفردات فى غرائب القرآن، اثر راغب اصفهانى قاموس قرآن اثر سيد
على اكبر قرشى. 3. مسأله حجاب، شهيد مطهرى. 4. مجله پرسمان، شماره
دى ماه 1380 (بحث چرايى پوشش).
پىنوشت
(1)) نجم، آيه 3)
(2)) مفردات راغب (
(3)) المصطفوى حسن، التحقيق فى كلمات القرآن الكريم، ج 3، قم: نشر الكتاب،
1397 ه، ص 130 و ص 358)
(4)) ر. ك: العروس، الحويزى عبدعلى، تفسير نور الثقلين، ج 3، قم:
اسماعيليان، صص 589- 590
|