پاسخ  :

از امام علي(ع) در نهج البلاغه نقل شده که: "برخي از نيکوترين خُلق و خوي زنان، زشت ترين اخلاق مردان است، مانند ترس، تکبر و بخل".(1) اما بلافاصله حضرت دليل را مشخص کرده و از آن بر مي آيد که اين سه خصلت (که براي زنان پسنديده و براي مردان ناپسند است) به صورت خُلق و خوي اخلاقي نيست، يعني ترس يا بخل يا تکبر به عنوان صفت منفي، براي همة مردم اعم از زن و مرد ناپسند و مذموم است، ولي اين سه خصلت براي زنان به عنوان يک رفتار اخلاقي در اوضاع ويژه پسنديده است، از اين رو حضرت مي فرمايد: "هرگاه زني متکبر باشد، بيگانه را به حريم خود راه نمي دهد و اگر بخيل باشد، اموال خود و شوهرش را حفظ مي کند و چون ترسان باشد، از هر چيزي که به آبروي او زيان برساند، فاصله مي گيرد".(2)

در اين جا نمي گويد زن خوب است متکبر باشد، مطلقاً حتي با زنان ديگر يا با پدر يا برادر يا عمو و دايي و محارم خودش، بلکه مي گويد زن در مقابل نامحرم رفتارش متکبرانه باشد. فرق است بين تکبر و رفتار متکبرانه، يعني رفتارش بزرگ منشانه باشد. تواضع و فروتني هايي که مثلاً يک مرد در مقابل مرد ديگر يا يک زن در برابر زن ديگر نشان مي دهد، براي زن شايسته نيست که در مقابل مرد نامحرم از خود نشان دهد و خود را کوچک کند. ترس نيز در اين روايت ناظر به مسئله عفاف زن است. ترس به عنوان يک صفت منفي براي زن و مرد ناپسند است اما اين حديث مي گويد: زن در مقابل نامحرم محتاط باشد، آن هم در موردي که عفت در معرض خطر قرار مي گيرد. مقصود از بخل نيز همان طوري که در ادامه حديث آمده، بخل در مال فردي و شخصي نيست. زن امانتدار مال شوهر است، پس بايد آن را حفظ کند و اين امر اختصاص به زن ندارد.

امانتدار هر که باشد، وظيفه دارد از مال امانت محافظت کند.(3)

پي نوشت ها:

1. نهج البلاغه، قصار 226، فيض الاسلام.

2. همان.

3. استاد مطهري، تعليم و تربيت در اسلام، ص 180 ـ 160.