|
پاسخ :
در مورد مشکل بدحجابي بايد گفت که اين معضل در ايران ريشه در عوامل متعددي
دارد که بايد آن عوامل را در جامعه مورد شناسايي قرار داد و با
توجه به آنها اقدامات اساسي و حسابشده انجام داد. بر اين اساس
عوامل بدحجابي در جامعه به دو دسته تقسيم ميشود:
الف) عوامل دروني: منظور از عوامل دروني، مجموعه مؤلّفههايي است که به
وجود آوردن اين پديده دخالت داشته و ناشي از عملکرد افراد يک جامعه
و سيستم سياسي، اجتماعي و فرهنگي حاکم بر آن است. مهمترين آنها
عبارت است از:
1. از نظر انسانشناختي و روانشناختي انسان موجودي است که داراي قدرت
اختيار ميباشد، يعني، هم توانايي انتخاب راه درست و طي کردن مراتب
کمال انساني را دارد و هم توانايي پيروي از اميال و هواهاي نفساني
و طي کردن مدارج انحطاط و سقوط را. قرآن ميفرمايد: «انا هديناه
السبيل اما شاکرا و اما کفورا» ، (انسان، آيه 3).
بر اين اساس در جامعهاي مانند جامعه اسلامي ما ـ که بسياري از احکام،
ارزشها و معارف اسلامي براي اداره جامعه تبيين شده و جاي هيچگونه
عذر و بهانهاي نيست ـ بعضي از احکام الهي (مانند حجاب) از سوي
برخي افراد ناديده گرفته ميشود، به اين اصل و عنصر روانشناختي باز
ميگردد. به عبارت ديگر يکي از مهمترين عوامل بدحجابي در جامعه،
پيروي از هواهاي نفساني است که خود ناشي از ضعف ايمان و تقوا،تزلزل
شخصيت است و... ميباشد و در مظاهري از قبيل تجملگرايي، خودنمايي
در مقابل بيگانگان و... نمود پيدا ميکند.
در بسياري از موارد خودباختگي و تزلزل شخصيت و عدم اعتماد به نفس موجب
تقليد و تظاهر به رفتارهاي ناصحيح ديگران مي گردد. بر اثر
خودباختگي ملاک در کرامت و شايستگي اجتماعي را محبوب بودن و مطرح
بودن در چشم ديگران مي دانند. البته اگر انسان با تقوا و پاکدامن و
مقيد به رعايت ارزش هاي الهي باشد هم محبوب خواهد بود و هم در چشم
و دل و زبان اولياء مطرح خواهد بود، ليکن اين مسأله نياز به
خودباوري و ايمان قوي و انگيزه هاي عالي و معرفت صحيح از حيات طيبه
دارد. چنين انساني براي خود رسالتي عظيم را قايل است که به
رفتارهاي او جهت مي دهد.
يکي از راههاي اصلاح جامعه از اين معضل، مقابله با عوامل روانشناختي آن و
تقويت ايمان و تقواي افراد جامعه و تقويت انگيزه، عزم و اراده آنان
در اجراياحکام الهي و موازين و مقررات اسلامي در سطح جامعه ميباشد.
قرآن کريم ميفرمايد: «ان الله لا يغير ما بقومٍ حتي يغيروا ما
بأنفسهم...» خداوند سرنوشت هيچ قومي را تغييرنميدهد، مگر آن که
آنان آنچه را در خودشان است تغيير دهند، (رعد، آيه 11).
اين عامل دروني اختصاص به جامعه اي خاص يا پيروان دين مخصوصي ندارد اما در
هر جامعه اي عوامل تشديد کننده يا کنترل کننده وجود دارد که بايد
پيشينه تاريخي و وضعيت فرهنگي را بررسي کرد. در خصوص جامعه ايراني
به ريشه هاي تاريخي آن اشاره مي کنيم.
2. ريشههاي تاريخي اين مسأله که به اقدامات رژيم پهلوي براي گسترش فرهنگ
برهنگي، بيبند و باري و کشف حجاب بر ميگردد، که توانست بخشي از
جامعه ما را دچار اين انحراف کند و بيحجابي را در خانوادهها به
صورت يک هنجار و ارزش درآورد. روند گسترش اين معضل، هر چند با وقوع
انقلاب اسلامي و فضاي ناشي از دوران دفاع مقدس، تا حد زيادي کنترل
شد؛ ولي به دلايل متعددي، رگهها و ريشههاي خود را همچنان حفظ
نمود و بعد از تغيير محيط ارزشي جامعه و فاصله گرفتن از فضاي معنوي
حاصل از انقلاب و دفاع مقدس، دوبارهمجال ظهور و بروز پيدا کرد.
3. کوتاهي و بيتوجهي برخي از مسؤولان فرهنگي کشور در تثبيت ارزشها و احکام
اسلامي و تعميق بخشيدن به آن، از وسايل ديگر گسترش بدحجابي است.
گفتني است که به علت وجود مشکلات ناشي از تثبيت انقلاب اسلامي، جنگ تحميلي،
فشارهاي خارجي محاصرههاي گوناگون اقتصادي، سياسي و... باعث شد که
بيشترين وقت و انرژي مسؤولان و دستگاههاي دولتي به اين امور صرف
شود و توجه چنداني به مسائل فرهنگي جامعه و اجراي راهکارها و
برنامههايي در جهت تثبيت و تعميق ارزشها و احکام اسلامي مبذول
نگردد.
4. بعضي از اقدامات انجام گرفته بعد از سال 1368 (از قبيل سياستهاي پولي و
ارزي و...) که به منظور تسريع در روند توسعه و رشد اقتصادي، صنعت
و... انجام گرفت، ناخواسته موجب تغيير ارزشهاي جامعه، به سوي
هنجارهاي مادي، مدرکگرايي، تجمل پرستي و...گرديد.
5. عملکرد منفي و نامطلوب برخي از دستگاههاي فرهنگي (از جمله وزارت ارشاد
و مطبوعات وابسته در سالهاي اخير) و ميدان دادن به افراد و عناصري
که هيچ اعتقادي به نظام اسلامي ندارند و با استفاد از تسهيلات مادي
و معنوي وزارت ارشاد و فضاي باز و بدون نظارت جامعه، موجبات نشر و
ترويج فرهنگ فاسد منحط دوران پهلوي و ارزشهاي حاکم بر جوامع غرب را
فراهم و اوضاع فرهنگي کشور را به شدت مسموم و آلوده نمودند به
گونهاي که مقام معظم رهبري هشدارهاي شديد به مسئولين فرهنگي داده،
نارضايتي خود را از عملکرد وزارت ارشاد اعلام نمودند که در نهايت
منجر به استعفاي وزير ارشاد گرديد.
6. برخي از افراط و تفريطهايي که در سالهاي اوليه انقلاب و بعد از آن در
مبارزه با بي حجابي و بد حجابي شد از قبيل استفاده روشهاي
خشونتآميز و فيزيکي و... باعث بوجود آمدن تنفر و انزجار و بدبيني
به اين حکم الهي گرديد.
7. اجرا نشدن فريضه مهم امر به معروف و نهي از منکر يا نظارت ملي به صورت
فراگير و گسترده و نظاممند از طرف آحاد جامعه، که در روايات متعدد
ضامن حفظ و سلامت جامعه از فساد، نا امني و... شمرده شده است.
ب) عوامل بيروني: مهمترين عامل بيروني تهاجم فرهنگي گسترده و همه جانبه غرب
به ارزشهاي اسلامي و ملّي ما، براي بي هويت نمودن نسل جوان، تضعيف
باورهاي عقيدتي در مردم و در نهايت شکست نظام اسلامي در ايران با
استفاده از پيشرفتهترين وسايل تکنولوژي ـاعم از نرمافزاري و
سختافزاري، عناصر وابسته داخل در عرصههاي فرهنگي و اقتصادي و...
در جهت حاکم نمودن فرهنگ و ارزشها و مظاهر تمدن غرب.
مجموعه عوامل فوق سبب گرديده که متأسفانه عليرغم گذشت بيش از دو دهه از
انقلاب اسلامي، معضل بد حجابي در جامعه اسلامي ما وجود داشته باشد.
اما در مورد راههاي برخورد و مقابله با اين پديده زشت دو راهکار
قابل پيشبيني ميباشد:
1. راهکارهاي فيزيکي و برخورد از موضع قدرت با متخلفين البته اين برخورد
بايد حساب شده و هنجارمند باشد.
2. کار بنيادي فرهنگي. مسلما برخورد با اين پديده به صورت فيزيکي و از طريق
دستگاههاي دولتي، بسيار دشوار و تا حدّي ناممکن است. زيرا اگر ما
در مسئله لباس و پوشش اسلامي صرفا بخواهيم از طريق زور وارد شويم،
استدلال و منطق نداشته باشيم و نتوانيم حقانيت ولزوم پوشش اسلامي،
آثار مثبت و فوايد و برکات اجراي اين فريضه الهي در ابعاد مختلف
زندگي شخصي و اجتماعي افراد و فلسفه حجاب و... را با کار فرهنگي
مستمر عميق و ريشهاي با استفاده از دستگاههاي فرهنگي و رسانههاي
جمعي و مطبوعات و... به زيباترين و بهترين صورت، ارائه دليل و
برهان، ثابت کنيم، متأسفانه بايد منتظر رواج و گسترش بدحجابي و
رواج ارزشهاي غربي به صورت گسترده در جامعه اسلاميمان باشيم. عامل
مهم ديگري که ميتواند ما را در مقابله با اين معضل اجتماعي ياري
نمايد اهتمام جدي جامعه و دانشجويان به انجام فريضه امر به معروف و
نهي از منکر است. بديهي است اگر جامعه در اين زمينه به صورت جدي
وارد عمل شود و اين فريضه الهي را منطبق با شرايط و مراتبي که در
شرع مقدس معين گرديده، عملي سازد دستگاههاي فرهنگي و مراکز موجود
در دانشگاهها نيز بهتر ميتوانند در حل اين معضل اجتماعي اقدام
نمايند و ضمن تشويق و ترغيب دانشجويان به انجام شؤونات اسلامي،
راهکارها و اقدامات بنيادي فرهنگي را در جهت گسترش ارزشهاي
اسلامي در بين دانشجويان فراهم سازند. به اميد روزي که با همکاري
مسؤولين و دانشجويان شاهد محيطي سرشار از پاکيو صفا و اهتمام جدي
به رعايت ارزشهاي اسلامي در دانشگاهها باشيم، انشاءالله.
ناگفته نماند بسياري از ناهنجارهاي اجتماعي از جمله بدحجابي به بي ساماني
اقتصادي نيز گره خورده است، معضل بيکاري، تورم و... مولد بسياري از
مفاسد اجتماعي هستند که ظهور و بروز آن در شکل هاي مختلف صورت مي
پذيرد. از اين رو نظام اسلامي و همه علاقه مندان به اين نظام مقدس
بايد در جهت کارآمدي نظام و حل معضلات اقتصادي و اجتماعي تلاش جدي
انجام دهند. فرمايشات و رهنمودهاي مقام معظم رهبري در زمينه مبارزه
با مفاسد اقتصادي و اجتماعي به شکل قاطع و نيز نهضت خدمت رساني به
مردم، در اين راستا ارزيابي مي شود.
براي آگاهي بيشتر ر.ک:
1ـ حداد عادل، فرهنگ برهنگي و برهنگي فرهنگي
2. فرامرز رفيعپور، توسعه و تضاد
3. علي ذوعلم، انقلاب و ارزشها
4. شهيد مطهري، مسأله حجاب
سرعت پاسخدهي از انتظارات پرسشگران است. خواهشمند است با اولويتبندي و
پيرايش سؤالات، ما را ياري کنيد. بديهي است با ارتباط مکرر،
پاسخگوي ديگر پرسشهاي شما خواهيم بود
|