پاسخ به شبهات و سوالات پیرامون مسئله زن
 


   شبهه ( یا سوال ) : چرا براي مبارزه با بي حجابي آقايان فتوا صادر نمي کنند که بي حجابي در حکم محاربه با امام زمان است تا جلوي بسياري از فسادها گرفته شود؟
 

پاسخ  :

 

در مورد مشکل بدحجابي بايد گفت که اين معضل در ايران ريشه در عوامل متعددي دارد که بايد آن عوامل را در جامعه مورد شناسايي قرار داد و با توجه به آنها اقدامات اساسي و حسابشده انجام داد. بر اين اساس عوامل بدحجابي در جامعه به دو دسته تقسيم ميشود:

الف) عوامل دروني: منظور از عوامل دروني، مجموعه مؤلّفه‏هايي است که به وجود آوردن اين پديده دخالت داشته و ناشي از عملکرد افراد يک جامعه و سيستم سياسي، اجتماعي و فرهنگي حاکم بر آن است. مهم‏ترين آنها عبارت است از:

1. از نظر انسان‏شناختي و روان‏شناختي انسان موجودي است که داراي قدرت اختيار ميباشد، يعني، هم توانايي انتخاب راه درست و طي کردن مراتب کمال انساني را دارد و هم توانايي پيروي از اميال و هواهاي نفساني و طي کردن مدارج انحطاط و سقوط را. قرآن ميفرمايد: «انا هديناه السبيل اما شاکرا و اما کفورا» ، (انسان، آيه 3).

بر اين اساس در جامعه‏اي مانند جامعه اسلامي ما ـ که بسياري از احکام، ارزش‏ها و معارف اسلامي براي اداره جامعه تبيين شده و جاي هيچگونه عذر و بهانه‏اي نيست ـ بعضي از احکام الهي (مانند حجاب) از سوي برخي افراد ناديده گرفته ميشود، به اين اصل و عنصر روان‏شناختي باز ميگردد. به عبارت ديگر يکي از مهم‏ترين عوامل بدحجابي در جامعه، پيروي از هواهاي نفساني است که خود ناشي از ضعف ايمان و تقوا،تزلزل شخصيت است و... ميباشد و در مظاهري از قبيل تجمل‏گرايي، خودنمايي در مقابل بيگانگان و... نمود پيدا ميکند.

در بسياري از موارد خودباختگي و تزلزل شخصيت و عدم اعتماد به نفس موجب تقليد و تظاهر به رفتارهاي ناصحيح ديگران مي گردد. بر اثر خودباختگي ملاک در کرامت و شايستگي اجتماعي را محبوب بودن و مطرح بودن در چشم ديگران مي دانند. البته اگر انسان با تقوا و پاکدامن و مقيد به رعايت ارزش هاي الهي باشد هم محبوب خواهد بود و هم در چشم و دل و زبان اولياء مطرح خواهد بود، ليکن اين مسأله نياز به خودباوري و ايمان قوي و انگيزه هاي عالي و معرفت صحيح از حيات طيبه دارد. چنين انساني براي خود رسالتي عظيم را قايل است که به رفتارهاي او جهت مي دهد.

يکي از راه‏هاي اصلاح جامعه از اين معضل، مقابله با عوامل روان‏شناختي آن و تقويت ايمان و تقواي افراد جامعه و تقويت انگيزه، عزم و اراده آنان در اجراياحکام الهي و موازين و مقررات اسلامي در سطح جامعه ميباشد. قرآن کريم ميفرمايد: «ان الله لا يغير ما بقومٍ حتي يغيروا ما بأنفسهم...» خداوند سرنوشت هيچ قومي را تغييرنميدهد، مگر آن که آنان آنچه را در خودشان است تغيير دهند، (رعد، آيه 11).

اين عامل دروني اختصاص به جامعه اي خاص يا پيروان دين مخصوصي ندارد اما در هر جامعه اي عوامل تشديد کننده يا کنترل کننده وجود دارد که بايد پيشينه تاريخي و وضعيت فرهنگي را بررسي کرد. در خصوص جامعه ايراني به ريشه هاي تاريخي آن اشاره مي کنيم.

2. ريشه‏هاي تاريخي اين مسأله که به اقدامات رژيم پهلوي براي گسترش فرهنگ برهنگي، بيبند و باري و کشف حجاب بر ميگردد، که توانست بخشي از جامعه ما را دچار اين انحراف کند و بيحجابي را در خانواده‏ها به صورت يک هنجار و ارزش درآورد. روند گسترش اين معضل، هر چند با وقوع انقلاب اسلامي و فضاي ناشي از دوران دفاع مقدس، تا حد زيادي کنترل شد؛ ولي به دلايل متعددي، رگه‏ها و ريشه‏هاي خود را همچنان حفظ نمود و بعد از تغيير محيط ارزشي جامعه و فاصله گرفتن از فضاي معنوي حاصل از انقلاب و دفاع مقدس، دوبارهمجال ظهور و بروز پيدا کرد.

3. کوتاهي و بيتوجهي برخي از مسؤولان فرهنگي کشور در تثبيت ارزش‏ها و احکام اسلامي و تعميق بخشيدن به آن، از وسايل ديگر گسترش بدحجابي است.

گفتني است که به علت وجود مشکلات ناشي از تثبيت انقلاب اسلامي، جنگ تحميلي، فشارهاي خارجي محاصره‏هاي گوناگون اقتصادي، سياسي و... باعث شد که بيشترين وقت و انرژي مسؤولان و دستگاه‏هاي دولتي به اين امور صرف شود و توجه چنداني به مسائل فرهنگي جامعه و اجراي راه‏کارها و برنامه‏هايي در جهت تثبيت و تعميق ارزش‏ها و احکام اسلامي مبذول نگردد.

4. بعضي از اقدامات انجام گرفته بعد از سال 1368 (از قبيل سياست‏هاي پولي و ارزي و...) که به منظور تسريع در روند توسعه و رشد اقتصادي، صنعت و... انجام گرفت، ناخواسته موجب تغيير ارزش‏هاي جامعه، به سوي هنجارهاي مادي، مدرک‏گرايي، تجمل پرستي و...گرديد.

5. عملکرد منفي و نامطلوب برخي از دستگاه‏هاي فرهنگي (از جمله وزارت ارشاد و مطبوعات وابسته در سال‏هاي اخير) و ميدان دادن به افراد و عناصري که هيچ اعتقادي به نظام اسلامي ندارند و با استفاد از تسهيلات مادي و معنوي وزارت ارشاد و فضاي باز و بدون نظارت جامعه، موجبات نشر و ترويج فرهنگ فاسد منحط دوران پهلوي و ارزشهاي حاکم بر جوامع غرب را فراهم و اوضاع فرهنگي کشور را به شدت مسموم و آلوده نمودند به گونه‏اي که مقام معظم رهبري هشدارهاي شديد به مسئولين فرهنگي داده، نارضايتي خود را از عملکرد وزارت ارشاد اعلام نمودند که در نهايت منجر به استعفاي وزير ارشاد گرديد.

6. برخي از افراط و تفريطهايي که در سالهاي اوليه انقلاب و بعد از آن در مبارزه با بي حجابي و بد حجابي شد از قبيل استفاده روشهاي خشونت‏آميز و فيزيکي و... باعث بوجود آمدن تنفر و انزجار و بدبيني به اين حکم الهي گرديد.

7. اجرا نشدن فريضه مهم امر به معروف و نهي از منکر يا نظارت ملي به صورت فراگير و گسترده و نظام‏مند از طرف آحاد جامعه، که در روايات متعدد ضامن حفظ و سلامت جامعه از فساد، نا امني و... شمرده شده است.

ب) عوامل بيروني: مهمترين عامل بيروني تهاجم فرهنگي گسترده و همه جانبه غرب به ارزش‏هاي اسلامي و ملّي ما، براي بي هويت نمودن نسل جوان، تضعيف باورهاي عقيدتي در مردم و در نهايت شکست نظام اسلامي در ايران با استفاده از پيشرفته‏ترين وسايل تکنولوژي ـاعم از نرم‏افزاري و سخت‏افزاري، عناصر وابسته داخل در عرصه‏هاي فرهنگي و اقتصادي و... در جهت حاکم نمودن فرهنگ و ارزش‏ها و مظاهر تمدن غرب.

مجموعه عوامل فوق سبب گرديده که متأسفانه عليرغم گذشت بيش از دو دهه از انقلاب اسلامي، معضل بد حجابي در جامعه اسلامي ما وجود داشته باشد. اما در مورد راه‏هاي برخورد و مقابله با اين پديده زشت دو راهکار قابل پيش‏بيني ميباشد:

1. راهکارهاي فيزيکي و برخورد از موضع قدرت با متخلفين البته اين برخورد بايد حساب شده و هنجارمند باشد.

2. کار بنيادي فرهنگي. مسلما برخورد با اين پديده به صورت فيزيکي و از طريق دستگاههاي دولتي، بسيار دشوار و تا حدّي ناممکن است. زيرا اگر ما در مسئله لباس و پوشش اسلامي صرفا بخواهيم از طريق زور وارد شويم، استدلال و منطق نداشته باشيم و نتوانيم حقانيت ولزوم پوشش اسلامي، آثار مثبت و فوايد و برکات اجراي اين فريضه الهي در ابعاد مختلف زندگي شخصي و اجتماعي افراد و فلسفه حجاب و... را با کار فرهنگي مستمر عميق و ريشه‏اي با استفاده از دستگاههاي فرهنگي و رسانه‏هاي جمعي و مطبوعات و... به زيباترين و بهترين صورت، ارائه دليل و برهان، ثابت کنيم، متأسفانه بايد منتظر رواج و گسترش بدحجابي و رواج ارزشهاي غربي به صورت گسترده در جامعه اسلاميمان باشيم. عامل مهم ديگري که ميتواند ما را در مقابله با اين معضل اجتماعي ياري نمايد اهتمام جدي جامعه و دانشجويان به انجام فريضه امر به معروف و نهي از منکر است. بديهي است اگر جامعه در اين زمينه به صورت جدي وارد عمل شود و اين فريضه الهي را منطبق با شرايط و مراتبي که در شرع مقدس معين گرديده، عملي سازد دستگاه‏هاي فرهنگي و مراکز موجود در دانشگاه‏ها نيز بهتر ميتوانند در حل اين معضل اجتماعي اقدام نمايند و ضمن تشويق و ترغيب دانشجويان به انجام شؤونات اسلامي، راه‏کارها و اقدامات بنيادي فرهنگي را در جهت گسترش ارزش‏هاي اسلامي در بين دانشجويان فراهم سازند. به اميد روزي که با همکاري مسؤولين و دانشجويان شاهد محيطي سرشار از پاکيو صفا و اهتمام جدي به رعايت ارزش‏هاي اسلامي در دانشگاه‏ها باشيم، ان‏شاءالله.

ناگفته نماند بسياري از ناهنجارهاي اجتماعي از جمله بدحجابي به بي ساماني اقتصادي نيز گره خورده است، معضل بيکاري، تورم و... مولد بسياري از مفاسد اجتماعي هستند که ظهور و بروز آن در شکل هاي مختلف صورت مي پذيرد. از اين رو نظام اسلامي و همه علاقه مندان به اين نظام مقدس بايد در جهت کارآمدي نظام و حل معضلات اقتصادي و اجتماعي تلاش جدي انجام دهند. فرمايشات و رهنمودهاي مقام معظم رهبري در زمينه مبارزه با مفاسد اقتصادي و اجتماعي به شکل قاطع و نيز نهضت خدمت رساني به مردم، در اين راستا ارزيابي مي شود.

براي آگاهي بيشتر ر.ک:

1ـ حداد عادل، فرهنگ برهنگي و برهنگي فرهنگي

2. فرامرز رفيع‏پور، توسعه و تضاد

3. علي ذوعلم، انقلاب و ارزشها

4. شهيد مطهري، مسأله حجاب

 

سرعت پاسخ‏دهي از انتظارات پرسشگران است. خواهشمند است با اولويت‏بندي و پيرايش سؤالات، ما را ياري کنيد. بديهي است با ارتباط مکرر، پاسخ‏گوي ديگر پرسش‏هاي شما خواهيم بود