پاسخ :
اتفاقاً امام علي(ع) در موارد گوناگون از مردان مذمت نموده است، از جمله در
خطبه چهاردهم نهجالبلاغه "خفّت عقولکم و سفهت حلومکم؛ عقلهاي شما
سبک و افکارتان سفيهانه است".
در خطبه سي و چهارم فرمود: "افّ لکم... فأنتم لا تعقلون".
در خطبه نود و هفتم فرمود: "أيها القوم الشاهدة أبدانهم الغائبة عنهم
عقولهم".
در خطبه 131 آمده است: "أيتها النفوس المختلفة و القلوب المتشتته الشاهدة
أبدانهم و الغائبة عنهم عقولهم".
در اين موارد امام علي(ع) به روشني برخي از مردان را مذمت ميکند و آنان را
کم خرد و سبک انديش معرفي ميکند.
بخشي از نکوهشهاي نهج البلاغه به جريان جنگ جمل برميگردد و اين دليلي است
که با توجه به پيشگامي عايشه در جنگ جمل، نکوهشها کلي نيست، بلکه
مقطعي و موردي است. همان گونه که از مردان کوفه و بصره مذمت شده
است. اين را هم نميتوان کلي تلقي کرد، چون از کوفه و بصره مردان
عالم و دانشمند ديني فراواني به جهان اسلام تقديم شده است. کوتاه
سخن اين که: قضاياي تاريخي در يک مقطع حساس ممکن است زمينه ستايش
را فراهم کند و در مقطع حساس ديگر زمينه نکوهش را، سپس با گذشت
زمان هم زمينه مدح منتفي ميشود و هم زمينه ذم.(23)
|